Gennep is een aantrekkelijke gemeente om in te wonen, werken en te verblijven. Gennep is een gastvrije gemeente, gelegen in een afwisselend landschap en gezegend met een rijk historisch verleden. In de Omgevingsvisie Gennep zijn op basis van de maatschappelijke opgaven waar Gennep voor staat 4 thema’s geïdentificeerd. Dit betreffen achtereenvolgens; ‘Cultuurrijk Gennep’, ‘Krachtig Gennep’, ‘Hoog droog en veilig’ en ‘In verbinding’. Deze thema’s zijn alle voorzien van speerpunten. Zo wordt in Gennep onder andere ingezet op een aanbod in wonen en voorzieningen dat gericht is op alle doelgroepen en wordt werkgelegenheid en ondernemerschap bevorderd door een goed vestigingsklimaat en door het geven van ruimte aan economische dragers. Tegelijkertijd is er nadrukkelijk aandacht voor het behoud en versterking van het groene buitengebied en duurzaamheid. Om ook in de toekomst deze kwaliteiten te kunnen blijven borgen, zijn ambities en doelen opgesteld op het vlak van:
- Wonen; opgenomen in de Woonvisie gemeente Gennep.
- Werken; opgenomen in de Bedrijventerreinenvisie Gennep.
- Groen / Duurzaamheid; opgenomen in het Groenbeleidsplan Gennep.
De vraag is hoe deze doelen op een zo efficiënt mogelijke en financieel verantwoorde wijze gerealiseerd kunnen worden. De wetgever heeft hiertoe een uitgebreide set aan instrumenten aan gemeenten beschikbaar gesteld. Een deel van dit instrumentarium ziet op de inzet van het gebruik van grond en ander vastgoed als middel om bij te dragen aan het halen van geformuleerde beleidsambities. Die instrumenten zijn met name juridisch en financieel van aard. Ze zien op de wijze hoe de beleidsdoelen zo efficiënt mogelijk in een gebiedsontwikkeling opgenomen kunnen worden en hoe een en ander financieel bewaakt kan en moet worden.
Inzet van dit instrumentarium kan ad hoc plaatsvinden, per project. De wetgever stelt hier geen eisen aan. Wil de beschikbare gereedschapskist met instrumenten echt een goede bijdrage leveren aan het inrichten van financieel verantwoorde en doelmatige ontwikkelingen dan is het echter zaak hier vooraf een afgewogen en duidelijke visie op te hebben. Inzet van welke instrumenten in welke situaties gewenst is, zonder onverantwoorde financiële risico’s te lopen, ligt dan op voorhand kaderstellend vast en voorkomt ad hoc handelen zoveel mogelijk. Dit staat bekend als grondbeleid. De in 2023 geactualiseerde “Nota Grondbeleid 2023 - gemeente Gennep” biedt dit gestructureerde kader.
Grondbeleid is geen doel op zich. Het voeren van grondbeleid is ondersteunend aan het halen van doelen op andere beleidsterreinen zoals wonen, economie, groen en duurzaamheid. Het grondbeleid zelf legt deze doelen niet vast en bepaalt ook geen prioritering in die beleidsdoelen, maar geeft wel aan hoe wij deelnemen aan de grondmarkt, welke instrumenten wij daarbij (kunnen) inzetten en hoe wij daar verantwoording over afleggen. Het grondbeleid kan op deze manier helpen om de doelen op andere beleidsterreinen zo efficiënt mogelijk te halen. De keuzes en uitgangspunten die in de nota zijn vastgelegd hebben telkens als gemene deler dat we met die keuzes zo efficiënt mogelijk en financieel verantwoord willen bijdragen aan het behalen van doelen op de verschillende beleidsterreinen.
In de Nota Grondbeleid 2017 kozen wij voor uitsluitend faciliterend grondbeleid: “We verlenen medewerking aan initiatieven uit de gemeenschap, voor zover die initiatieven aansluiten bij onze ruimtelijke en volkshuisvestelijke doelstellingen. We zetten de instrumenten van grondbeleid faciliterend in om de gemeentelijke doelen te verwezenlijken.” In het Collegeprogramma 2022-2026 hebben wij aangegeven dat de koers ingezet wordt naar een actiever grondbeleid. Wij willen per gebiedsontwikkeling een keuze kunnen maken in de te voeren strategie. Dat betekent dat wij in de vastgestelde Nota Grondbeleid 2023 gekozen hebben voor situationeel grondbeleid.
Dat wil niet zeggen dat wij vaak gaan kiezen voor actief grondbeleid. Om onze gemeentelijke doelen te bereiken is het voeren van een actief grondbeleid lang niet altijd nodig of mogelijk. Niet altijd mogelijk: als ontwikkelende partijen de door de gemeente gewenste ontwikkelingen oppakken, als de financiële middelen niet beschikbaar zijn, de risico’s te groot zijn of de ambtelijke capaciteit niet beschikbaar is. Niet altijd nodig: omdat de gereedschapskist instrumentarium bevat om de belangrijkste gemeentelijke beleidsdoelen te halen vanuit een faciliterende rol. Het voeren van een actief grondbeleid inclusief bijbehorende financiële risico’s is dan niet noodzakelijk voor het bereiken van de gemeentelijke beleidsdoelen.
Soms kan het wenselijk zijn dat ontwikkelingen (sneller) worden opgepakt en uitgevoerd zodat urgente beleidsdoelen sneller worden behaald. In bepaalde situaties kan dat vanuit een faciliterende rol waarbij we “de markt” pro-actief benaderen en uitnodigen om ontwikkelingen op te pakken; in dat geval initiëren en faciliteren wij, zonder zelf eigenaar te zijn of te worden (pro-actief faciliterend) of we werken samen in de vorm van een overeenkomst of verdergaand in een daartoe ingerichte juridische entiteit waar risico’s worden gedeeld. In bepaalde situaties lukt dit niet. Willen beleidsdoelen dan toch behaald worden dan is daar grond of vastgoed voor nodig en ligt een keuze voor een “echt” actief grondbeleid voor de hand.
De principekeuze voor situationeel grondbeleid neemt niet weg dat gezien de beperkte mogelijkheden meestal zal worden gekozen voor een reactief of proactief faciliterend grondbeleid. Actieve grondverwerving zal een uitzondering vormen.