Kengetallen zijn getallen die de verhouding uitdrukken tussen bepaalde onderdelen van de begroting of de balans en kunnen helpen bij de beoordeling van de financiële positie van een gemeente. Om dit te bereiken is voorgeschreven dat de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing de volgende kengetallen bevat:
- Netto schuldquote
- Solvabiliteitsratio
- Grondexploitatie
- Structurele exploitatieruimte
- Belastingcapaciteit
Deze kengetallen maken inzichtelijk(er) over hoeveel (financiële) ruimte de gemeente beschikt om structurele en incidentele lasten te kunnen dekken of opvangen. Ze geven zodoende inzicht in de financiële weerbaarheid en wendbaarheid. Om meer duiding aan de kengetallen te geven hebben we ze gerelateerd aan de signaleringswaarde van de toezichthouder zoals deze beschreven zijn in het gemeenschappelijke toezichtkader 2020.
a. Netto schuldquote
Kengetallen Besluit Begroting en Verantwoording | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Omschrijving | W 2023 | B 2024 | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
Netto schuldquote | 9,62% | 21,22% | 16,63% | 23,43% | 32,57% | 37,56% |
Netto schuldquote correctie voor alle verstrekte leningen | 7,46% | 19,12% | 14,57% | 21,00% | 30,08% | 35,02% |
Hoe hoger de schuld, hoe hoger de netto schuldquote. De netto schuldquote weerspiegelt het niveau van de schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen en geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie. De schuldquote blijft de komende op een gezond niveau. Ondanks dat onze vaste schulden de komende jaren afnemen loopt de begrote schuldquote op. Dit heeft te maken met een afname van de totale baten in de toekomst. Dit wordt onder andere veroorzaakt door het wegvallen van inkomsten uit de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Daarnaast heeft het uitvoeringstempo van onze investeringsplannen invloed op onze financieringspositie en daarmee op het verloop van dit kengetal.
Een schuldquote lager dan 90% wordt als minst risicovol ervaren. Hier blijven we ver onder.
b. Solvabiliteitsratio
Kengetallen Besluit Begroting en Verantwoording | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Omschrijving | W 2023 | B 2024 | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
Solvabiliteitsratio | 45,44% | 49,83% | 54,40% | 56,16% | 58,09% | 55,64% |
Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid. Over het algemeen wordt gesproken van een neutrale/gezonde signaleringswaarde als de solvabiliteitsratio minimaal rond de 20% ligt. Hier zitten we ruim boven. Gesteld kan worden dat we voldoende weerbaar zijn om (incidentele) tegenvallers op te vangen. De verhouding tussen het eigen vermogen en het balanstotaal blijft de komende jaren ongeveer gelijk. De solvabiliteitsratio is ook van belang voor het eventueel inzetten van het surplus van onze vrije reserves in de toekomst. Hiervoor dient deze ratio minimaal 20% te zijn. Wanneer het surplus ingezet gaat worden neemt deze ratio logischerwijs af omdat dan ingeteerd wordt op het eigen vermogen.
c. Grondexploitatie
Kengetallen Besluit Begroting en Verantwoording | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Omschrijving | W 2023 | B 2024 | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
Grondexploitatie | 0,0% | 0,0% | 0,0% | 0,0% | 0,0% | 0,0% |
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie (de waarde van de grond) is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. De boekwaarde van de grondexploitaties (-/- de gevormde voorziening) moet terugverdiend worden. Een laag kengetal is gunstig: de boekwaarde is dan beperkt in relatie tot de totale omzet van de gemeente. Onze grondexploitaties zijn beperkt wat terug komt in een heel laag kengetal. Een kengetal <20% wordt als minst risicovol aangemerkt. Omdat de gevormde verliesvoorziening voor onze grondexploitaties hoger is dan de totale boekwaarde van onze exploitaties is er sprake van een 0% kengetal. Plannen voor toekomstige nieuwe grondexploitaties worden na goedkeuring van de raad in de begroting verwerkt, waarna het kengetal weer iets zal oplopen.
d. Structurele exploitatieruimte
Kengetallen Besluit Begroting en Verantwoording | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Omschrijving | W 2023 | B 2024 | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
Structurele exploitatieruimte | 0,86% | 0,80% | 1,86% | -0,20% | -0,12% | -1,26% |
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Structurele baten zijn bijvoorbeeld de algemene uitkering uit het gemeentefonds en de opbrengsten uit de onroerendezaakbelasting. Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is, het saldo van de structurele baten en lasten wordt vergeleken met de totale baten. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten (waaronder bijvoorbeeld de rente en aflossing van een lening) te dekken. De structurele exploitatieruimte staat onder druk. Voor 2025 is er sprake van een positief kengetal, dit wordt vanuit de signaleringswaarden dan ook als minst risicovol aangemerkt. De jaren hierop volgend laten (beperkte) negatieve waarden zien. Om de begrotingen voor deze jaarschijven structureel sluitend te krijgen gaan we onder andere fase 2 voor het traject Ruimte voor Ambities inzetten.
e. Belastingcapaciteit
Kengetallen Besluit Begroting en Verantwoording | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
Omschrijving | W 2023 | B 2024 | B 2025 | B 2026 | B 2027 | B 2028 |
Belastingcapaciteit | 91,31% | 90,95% | 91,15% | 91,97% | 92,81% | 93,66% |
De belastingcapaciteit is gerelateerd aan de hoogte van de landelijk gemiddelde woonlasten (OZB, rioolheffing en reinigingsheffing). Naast de OZB wordt tevens gekeken naar de riool- en afvalstoffenheffing omdat de heffing niet kostendekkend hoeft te zijn, maar ook lager mag worden vastgesteld. Er is dan sprake van belastingcapaciteit die niet benut wordt.
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de mate waarin een financiële tegenvaller in het volgende begrotingsjaar kan worden opgevangen of de mate waarin ruimte is voor nieuw beleid. Om deze ruimte weer te kunnen geven is een ijkpunt nodig. In dit geval landelijk gemiddelde tarieven.
Een belastingcapaciteit tussen de 95% en 105% wordt als neutraal aangemerkt.
De maatstaf woonlasten landelijk gemiddelde is voor 2025 nog niet bekend, daarom is het bedrag van 2024 aangehouden. Uit het kengetal blijkt dat ons belastingniveau aan de onderkant zit van het landelijk gemiddelde
Samenvattend oordeel kengetallen
Een afzonderlijk kengetal zegt weinig over hoe de financiële positie moet worden beoordeeld. Zo hoeft een hoge schuld geen nadelig effect te hebben op de financiële positie, maar is dat afhankelijk of en wat er aan eigen vermogen en baten tegenover die schuld staat en hoe groot de kans is dat de schuld weer wordt afgelost. Het is dus, met andere woorden, niet mogelijk om een individueel kengetal te gebruiken voor de beoordeling van de financiële positie. De kengetallen moeten altijd in samenhang worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld kunnen geven van de financiële positie van de gemeente.
De kengetallen voor het inzicht in onze financiële positie blijven gunstig. De netto schuldquote en solvabiliteitsratio bevinden zich ruim binnen de geldende normen voor een gezonde financieringssituatie. Het eigen vermogen is toereikend om (incidentele) tegenvallers op te vangen. De boekwaarde van onze grondexploitaties is laag, het kengetal structurele exploitatieruimte staat meerjarig onder druk, hier worden vervolgacties op ondernomen richting de voorjaarsnota 2026. Het kengetal belastingcapaciteit geeft aan dat ons belastingniveau aan de onderkant ligt van het landelijk gemiddelde.